ULUCAK HÖYÜK KAZILARI: İzmir kent merkezinin ve Bornova İlçesi’nin doğusunda, Kemalpaşa’nın 7 kilometre batı-kuzeybatısında, Bornova-Turgutlu-Ankara karayolunun 15. kilometresinde Gediz’in bir kolu olan Nif Çayı yakınında verimli bir ovada konumlanmıştır. Höyükte birçok döneme ait kültürel tabakalar olmasına rağmen, bunların içinden en önemlisinin Neolitik Dönem tabakalarıdır. Mimari özellikleri ve küçük buluntuları ile kültür tarihinin aydınlatılmasına katkıda bulunan en eski yerleşimlerden biri olan Ulucak Höyük, ilk olarak 1960 yılında İngiliz Araştırmacı David French tarafından tespit edilmiştir. Höyükte sistematik kazı çalışmaları 1995 yılında Ege Üniversitesi Protohistorya ve Ön Asya Anabilim Dalı ve İzmir Arkeoloji Müzesi ortak katılımıyla, Altan ÇİLİNGİROĞLU başkanlığında başlamıştır.
1997-2012 yılları arasında gerçekleştirilen kazılarda, höyükteki iskân sürecinin Akeramik Neolitik Dönem’den (MÖ 7500) Geç Roma-Bizans Çağı’na dek kesintili olarak devam ettiği saptanmıştır. Kazılarda höyük ve mezarlık olmak üzere iki alanda çalışma gerçekleştirilmiştir. Yürütülen kazı çalışmaları ışığında en eski yerleşim günümüzden 8 bin yıl öncesine tarihlenmektedir. Geç Neolitik, Erken Tunç Çağ, Orta ve Geç Tunç Çağ ve Geç Roma-Erken Bizans olmak üzere dört kültür katı ve bu kültürlere ait mimari katlar tespit edilmiştir. Geç Neolitik Dönem adı verilen dönemde yoğun olarak yerleşilmiş ve düzenli plan veren köy yerleşimine ait mekânlar, işlikler açığa çıkartılmıştır. Yerleşim ani bir yangınla terk edildiği için o günkü yaşamı olduğu gibi yansıtan buluntular yapıların içinde ele geçmiştir. Pişmiş toprak; kemik ve taş eserler açısından oldukça zengin buluntular gün ışığına çıkartılmıştır. Ulucak Mezarlığı, Anadolu’nun batısında Erken Tunç Çağı’na ve Orta Tunç Çağı’na ait höyük yerleşmesi ile mezarlığın bir arada kazıldığı merkez olması açısından önem arz etmektedir.
Kaynak: İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
