Kolombiya 🇨🇴

Ülke Tarihi​

Kolombiya topraklarında yapılan arkeolojik çalışmalar, bu coğrafyadaki ilk insan yaşamını M.Ö. 18-8 binler arasına tarihlemektedir. Bazı bölgelerde ise paleolitik dönemde M.Ö. 8 ila 2 binler arasına tarihlenen izler bulunmuştur. San Jacinto şehrinin de M.Ö. 4000’lerde kurulduğu tahmin edilmektedir. Kızılderili kabileleri bölgeye M.Ö ilk bin yıl içerisinde yerleşmeye başlamış ve burayı yurt tutmuşlardır. Bu tarihlerden itibaren 16. yüzyıl başlarına kadar devam eden süreçte yaklaşık 2 bin yıl yerli yönetimler varlığını sürdürmüş, bu süreçte Muisca, Quimbaya, İnka, Sinu, Tayrona gibi pek çok devlet bölgede hüküm sürmüştür.

Her ne kadar ülke, adını sömürgeci Kristof Kolomb’dan almışsa da, Kolomb bu topraklara hiç ayak basmamıştır. Bölge, 1525 yılında İspanya tarafından işgal edilerek ele geçirilmiş ve ilk olarak 1535 yılında Santa Marta şehri, ardından 1538 yılında bugünkü başkent Bogota şehri kurulmuş ve Bogota bölgenin başkenti ilan edilmiştir. 1564 yılında ise bölgeye ilk İspanyol valisi atanmıştır. 18. yüzyıl başlarında ise Ekvator, Panama, Venezuela ve Yeni Granada’yı da kapsayacak şekilde Kolombiya Genel Valiliği oluşturulmuştur. Kolombiya’da yaklaşık üç asır devam eden İspanyol hâkimiyeti boyunca, Afrika’daki diğer sömürge bölgelerinden getirilen köleler, başta kahve ve şeker üretimi olmak üzere, Kolombiya’daki zengin kaynakların üretiminde kullanılmıştır.

1. yüzyıl başlarına kadar bölgedeki İspanyol hakimiyeti devam ederken, Bu tarihlerde İspanya’nın Napolyon tarafından işgali ve takip eden süreçte İspanya’nın güç kaybetmesi, Güney Amerika kıtasında öteden beri var olan bağımsızlık mücadelesini daha da hızlandırmış ve nihayet 1910 yılında Kolombiya’nın bağımsızlık ilanı gerçekleşmiştir. Bağımsızlık ilanı sonrasında İspanya’nın bölgenin hakimiyetini ele geçirmek için yaptığı girişimler netice vermemiş ve 1819’da, bugünkü Kolombiya, Venezuela, Panama, Guyana ve Brezilya’nın bir kısmını teşkil eden topraklarda Büyük Kolombiya Cumhuriyeti kurulmuştur. Ancak diğer ülkelerin birer birer birlikten ayrılması üzerine 1830 yılında bu federatif yapı dağılmıştır.

1903 yılında ABD’nin politik çıkarları doğrultusunda Panama, Kolombiya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı yıl Panama Kanalı’nın kullanım hakkını ABD’ye devretmiştir. Bu durum ABD ve Kolombiya arasında uzun yıllar devam edecek olan politik bir gerilime yol açmış, nihayet 1921 yılında ABD, yaşanan süreç sebebiyle Kolombiya’ya 25 milyon dolar tazminat ödemiştir. 1934 yılına gelindiğinde ise bu kez Peru ile Amazon havzalarındaki toprakların hakimiyeti ile ilgili antlaşmazlık nedeniyle patlak veren savaş Milletler Cemiyeti’nin girişimleri ile neticelenmiş ve söz konusu topraklar Kolombiya’ya verilmiştir.

1. yüzyılın ortalarında ülke içinde başlayan politik gerilim ve buna bağlı olarak ortaya çıkan çatışma ortamı uzun yıllar devam etmiş ve Kolombiya’nın siyasal açıdan istikrara kavuşmasının önünde büyük bir engel oluşturmuştur. 1948 yılında liberal başkan adayı Jorge Eliecer Gaitan’ınsuikaste kurban gitmesi ile fitili ateşlenen bu çatışmalar tarihe La Violencia/Şiddet olarak bilinmektedir. ABD’nin etkin destek verdiği bu çatışmalar, devlet güçleri ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC), Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ve irili ufaklı diğer örgütler arasında uzun yıllar devam etmiştir. Uzun yıllar devam eden müzakereler sonunda hükümet güçleri ile FARC arasında 2016 yılında antlaşmaya varılmışsa da, çatışmalarda bugüne kadar 200 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Ülkenin ikinci büyük silahlı örgütü olan ELN ile müzakereler ise devam etmektedir.