İLÇENİN GENEL OLARAK TANITILMASI
A) TARİHİ VE COĞRAFİ YAPISI
Sultanhanı, Anadolu’daki eski medeniyetlerden başlayarak, Roma, Bizans dönemleri zamanındaki ticaret yollarının geçtiği ve durak yeri olan önemli şehirlerin kurulduğu bir yerdi.
Doğudan Batıya giden bu ticaret yolları Sultanhanından geçmekteydi. Tarihi İpek Yolu da buradan geçerdi. Anadolu Selçuklu Devleti, Aksaray ve civarını aldıktan sonra devlet olarak ticarete büyük önem vererek bu yol üzerinde başta Sultanhanı Kervansarayı olmak üzere birçok han ve imaret yaptırmıştır.
Sultanhanı en parlak dönemini Selçuklular zamanında yaşamıştır. Kervansarayın güneyine Çinili Köşk ve bir de mescit yaptırılarak Selçuklu Sultanlarının istirahat buyurdukları bir merkez olmuştur.
Bununla beraber Kervansarayın hizmet ve muhafazasını sağlamak için buraya güvenini kazanmış Türkmen Beyleri ve onlara bağlı obaları da buraya iskan ettirmiştir.
Osmanlı Döneminde bu ticaret yolunun önemini kaybetmesiyle bu yol üzerindeki hanlar ve kervansaraylar da önemini yitirmiş, gerekli onarım ve bakımları yapılamamıştı. Sadece küçük kervanların ve hac yoluna giden hacıların uğrak yeri olmuştur. Her ne kadar Derbent Teşkilatını kurmuş olsa da ata yadigarı bu han harap olup gitmişti. Osmanlı Döneminde hiç tamirat görmeyen kervansarayın Akhan gibi yok olmaması da yine buradaki görevli Derbent Ağaları sayesinde olmuştur. Sultanhanı’nın adını aldığı kervansarayın bakım ve restorasyonu Cumhuriyet Döneminde 1950-1965li yıllar arasında yapılmıştır.
Sultanhanı tarihi demek, Selçuklu tarihi demektir. Sultanhanı kültürü de yine Selçuklu kültürüdür. 1083 yılından bu yana Sultanhanı’nı yurt tutan Türkmenler bu kervansarayın yapımı ve imarında önemli roller üstlenmiş ve ata yadigarı bu esere bugüne kadar gözü gibi bakmıştır.
Anadolu’nun tozlu yollarından gelip geçen kervanların serinlediği, dinlendiği bu kervansarayda hizmet etmeyi ve korumayı da görev sayan Sultanhanılılar, savaşlar ve çeşitli vesilelerle terk etmek zorunda kaldıkları yurtlarına daha sonra geri dönerek ata topraklarından vazgeçmediklerini göstermişlerdir. Sultanhanı tarihi, bin yılı aşkın süredir bu topraklarda söz sahibi olan biz Türklerin Anadolu’daki ayak izlerinden birisidir.
Kaynak: T.C Sultanhanı Kaymamlığı
