Devlet Aklı – Vatandaş Aklı Farkı

Devlet Aklı – Vatandaş Aklı Farkı

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Geçen gün sağlık kontrollerimi yaptırmak üzere hastaneye gitmiştim.

Eve dönüşte dolmuşa bindim. Her nereden konu açılmışsa, şoför yüksek sesle üniversite öğrencilerinin sokak protestolarına katılmasını eleştiriyordu.

Doğal olarak bazı yolcular tepki gösterdiler. Bu tür tartışmaların bağlamından kopması kaçınılmazdır.

Nitekim, yolculardan biri “son 20 yılda hükümet 18 adayı Yunanistan’a verirken milliyetçiler neredeydi?” anlamında bir ifade kullandı.

Bu ifadeyi duyunca ilk aklıma gelen “kaç paraya vermişler?” diye sormak oldu. Tartışma alevlenmesin diye susmayı tercih ettim.

Yunanlılara ada vermek diye bir şeyin söz konusu olmayacağını bildiğim halde, Kasım 2022 den beri sağlık durumum çok kötü olduğu için gündemi takip edemediğimden bir şeyleri kaçırmış olduğumu anladım.

Eve gelince internette bir araştırma yaparak, yolcunun “adaları vermek” olarak tanımladığı olayı öğrendim.

Yunanistan, uluslararası anlaşmalara göre silahlandırılamayacak bazı adaları silahlandırmış, Türk hükümeti de uluslararası hukuk çerçevesinde hakkını aramak için girişimlerde bulunmuş.

Uluslararası hukuk, işi sürüncemede bırakmış, henüz bir karar çıkmamış.

Kendini AYDIN bir vatandaş olarak tanımlayan yolcunun vatandaş aklına göre; Yunanistan adaları silahlandırdığı ANDA, Türkiye donanmasını, hava kuvvetlerini alarma geçirip, adalardaki Yunan askeri tesislerini yerle bir etmeliydi. Vatandaş aklına göre; benzer bir durum 1982'de Arjantin'in Falkland ve Güney Georgia Adalarını işgal etmesi ile başlayan savaştır. Kuzey kutbundaki Birleşik Krallık, Güney kutbundaki Arjantin’e uçak gemisi göndererek adaları geri almıştır.

İç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Birleşik Krallığa bağlı olan adalar, Birleşik Krallık kontrolünde kalmaya devam etmiş fakat Arjantin de adalar üzerindeki hak iddiasından vazgeçmemiştir.

Arjantin'de iktidardaki Leopoldo Galtieri rejimi savaşın ardından devrilmiştir.

Birleşik Krallık'ta ise Margaret Thatcher zaferin etkisiyle 1983 Birleşik Krallık genel seçimlerini ezici çoğunlukla kazanmıştır.

Adalar’da yaşayan 3.000 kadar kişi Arjantin’in işgalinden ve Birleşik Krallık tarafından kurtarıldıklarından haberdar olduklarında çok şaşırmışlardır.

Bu gelişmelerin neden olduğunu anlamadıklarını belirtmişlerdir.

Sonucu her şeyin eski haline dönmesi olan savaşın sebebini anlayabildiniz mi?

Türkiye’nin, devlet aklıyla hareket etmeyip, vatandaş aklına göre hareket etmesi durumunda, SİZCE nasıl bir sonuç ortaya çıkar?

Konuya, yapay zeka sohbetlerimden alıntılarla devam edeceğim.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Devlet aklı nedir? Devlet aklı, vatandaş aklı arasındaki farklar benzerlikler nelerdir?

"Devlet aklı" ve "vatandaş aklı", hem siyaset bilimi hem de sosyoloji açısından önemli kavramlardır.

Her ikisi de karar alma süreçlerini, bakış açılarını ve değer önceliklerini ifade eder ama odaklandıkları alanlar ve işlevleri farklıdır.

Şimdi bunları detaylı inceleyelim:

Devlet Aklı Nedir?​

"Devlet aklı", bir devletin uzun vadeli çıkarlarını, güvenliğini, bekasını ve istikrarını önceleyen düşünce biçimidir. Bu kavram:

• Devletin kurumsal hafızasına ve tecrübelerine dayanır.
• Karar alırken duygulardan çok rasyonalite ön plandadır.
• Güç dengesi, jeopolitik gerçeklik, devletin sürekliliği, gizlilik, güvenlik gibi unsurlar önceliklidir.
• Kriz yönetimi, istihbarat, diplomasi, askeri strateji gibi alanlarla yakından ilişkilidir.
• Devletin bir organik bütün olarak karar alma refleksini temsil eder.

Kısacası: Devlet aklı, “devletin kendi çıkarları doğrultusunda mantıklı, stratejik, sabırlı ve bazen sert kararlar alabilme kabiliyeti”dir.

Vatandaş Aklı Nedir?​

"Vatandaş aklı" ise bireylerin kendi yaşam koşulları, etik değerleri, hakları ve özgürlükleri temelinde olaylara ve karar alma süreçlerine bakışını ifade eder. Bu akıl:

• Gündelik yaşamın içinden beslenir.
• Ekonomik refah, adalet, özgürlük, eşitlik, temel haklar gibi kavramlara odaklanır.
• Duygusal tepkiler, bireysel deneyimler ve toplumsal etkilerle şekillenir.
• Bireylerin yaşadıkları sorunlara çözüm ararken kullandıkları mantıksal çerçeveyi yansıtır.

Kısacası: Vatandaş aklı, “bireyin kendi yaşamını iyileştirme ve haklarını koruma güdüsüyle düşündüğü, empatik ve toplumsal yönü güçlü akıldır.”

Benzerlikler:​

• İkisi de karar alma süreçleriyle ilgilidir.
• Her ikisi de kendi bağlamında rasyonel olabilir (yani kendi mantığına göre tutarlıdır).
• İkisi de toplumsal yapının bir parçasıdır; biri yukarıdan aşağı, diğeri aşağıdan yukarı çalışır.
• Etki-tepki ilişkisi içindedirler: Devlet kararları vatandaş aklını etkiler; vatandaşın talep ve tepkileri de zamanla devlet aklını dönüştürebilir.

Farklar:​

Kısa Bir Örnekle Açalım:​

Bir savaş durumunda devlet aklı, "ulusal güvenlik için sınır ötesi operasyon gerekebilir" diyebilir.
Ama vatandaş aklı, "Benim çocuğum askere gidecek, neden barışçıl yollar denenmiyor?" şeklinde düşünebilir.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Tarihi örnekler bu tür soyut kavramları daha somut hale getirir.

Aşağıda devlet aklı ve vatandaş aklı arasındaki farkları ve etkileşimlerini açıklayan bazı dikkat çekici tarihsel olaylar mevcuttur:

1. Osmanlı Devleti – Yeniçeri Ocağının Kaldırılması (Vaka-i Hayriye, 1826)​

Devlet Aklı:​

II. Mahmud, devletin istikrarı ve modernleşmesi için Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasını zaruri gördü. Yeniçeriler, artık devlete sadakat göstermiyor, isyanlar çıkarıyor ve reformların önünde engel oluyordu.

Vatandaş Aklı:​

Halkın bir kısmı, yıllardır var olan bu yapının bir gecede ortadan kaldırılmasını yadırgadı. “Devlet kendi askerini yok ediyor” gibi yorumlar yapıldı. Bir kısmı ise düzenin sağlanacağına inanarak destek verdi.

Bu örnekte devlet aklı, geleceği ve merkezi otoriteyi düşünürken, vatandaş aklı daha çok mevcut düzen ve sadakat üzerine tepki verdi.

---

2. Fransız Devrimi (1789)

Vatandaş Aklı:​

Halk, vergiler altında eziliyor, özgürlüklerden yoksun kalıyor, soyluların ayrıcalıklı yaşamından rahatsızlık duyuyordu. Bu nedenle eşitlik, özgürlük ve kardeşlik talepleri yükseldi.

Devlet Aklı (Monarşi):​

Kral ve aristokrasi, düzeni ve mevcut hiyerarşiyi koruma refleksiyle devrimi bastırmaya çalıştı. Çünkü devletin bekası için krallık sisteminin devamı şart görülüyordu.

Burada vatandaş aklı, değişim ve hak talebiyle harekete geçerken; devlet aklı, mevcut düzenin devamını savunuyordu. Çatışma devrime dönüştü.

3. Türkiye – 2001 Ekonomik Krizi ve Sonrası Reformlar​

Devlet Aklı:​

Kriz sonrası alınan ekonomik kararlar (IMF ile yapılan anlaşmalar, kamu harcamalarının kısıtlanması, yapısal reformlar), kısa vadede zorlayıcı ama uzun vadede istikrar getirici adımlardı.

Vatandaş Aklı:​

İşsizlik, geçim sıkıntısı, döviz kurlarındaki artış gibi gündelik etkiler ön plandaydı. Reformların halk üzerindeki etkisi olumsuz algılandı.

Devlet aklı krizden çıkışı hedeflerken, vatandaş aklı acil geçim sorunlarını öne koyuyordu. Bu gerilim 2002 seçimlerinde siyasi sonuçlar doğurdu.

4. 9/11 Saldırıları Sonrası ABD’nin Irak’a Müdahalesi (2003)​

Devlet Aklı:​

ABD yönetimi, ulusal güvenliği tehdit eden unsurları ortadan kaldırmak için Irak’a müdahale etti. Stratejik ve askeri gerekçeler öne sürüldü.

Vatandaş Aklı:​

Amerikan halkının bir kısmı güvenlik gerekçesini kabul etse de, büyük bir kesim savaşın gerekçelerini sorguladı, insani ve ekonomik bedelleri eleştirdi.

Devlet, güvenlik adına dış politika üretirken; vatandaşlar etik ve ekonomik maliyetler üzerinden tepki verdi.

5. Almanya – Doğu Almanya'dan Batı’ya Kaçışlar ve Berlin Duvarı (1961)​

Devlet Aklı (Doğu Almanya):​

Sistemin çökmesini engellemek, beyin göçünü durdurmak için Berlin Duvarı inşa edildi. Bu, rejimi koruma amaçlı "devlet aklı" kararıydı.

Vatandaş Aklı:​

Bireyler özgürlük istiyordu, daha iyi yaşam koşulları arıyordu. Bu nedenle riskleri göze alarak Batı’ya kaçmaya devam ettiler.

Burada devlet aklı sınırları kapatırken, vatandaş aklı onları aşmanın yollarını arıyordu.

Genel Değerlendirme:​

Houstonlu1938' Alıntı:

Altay tankı projesi yıllardır başarı ile sonuçlanmıyor, TSK halen çağ dışı tankları kullanmaya devam ediyor. Suriye de Irak da modern tanklarımız olmadığı için şehitler gaziler verdik. BMC nin patronu neden Altay tankının bu kadar geciktiği sorusuna tank fabrikasının yanlış yere yapıldığını , yer seçimi yüzünden sorun yaşadıklarını anlatmış.

Bu olay devlet aklı denilen şeyin gerçek olmadığını , her şeyin birkaç yetkilinin dilinin ucunda olduğunun çok güzel bir kanıtı

Genişletmek için tıkla ...

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Devlet aklı kavramını TAM olarak anlamadığınızı sanıyorum.
Devlet aklı, tankın yerli olarak üretilmesine veya ithal edilmesine karar verir.

Tank fabrikasının nereye yapılacağına vatandaş aklı karar verir.

Kaldı ki, Altay tankı ile problemleri tek sebebe bağlamak hata olur.

Tosyalı Holding ve BMC Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı'nın 25.10.2024 tarihinde Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayii Fuarı'nda yaptığı açıklamalar:

SAHA EXPO'da büyük ilgi gördüklerini ifade eden Tosyalı,
"Hatlarımız dolu. Malınız iyiyse ve hakikaten kabiliyetliyse alıcısı da çok oluyor.
Bir de bir yere bağlı değilseniz... Çok önceleri ihracatta büyük sorun yaşardık.
Aracı üretirdik, motoru yurt dışından aldığımız için, filanca ülkeye satamazsınız.
Oraya veremezsin, oraya yollayamazsın. Aylar süren izinleri olurdu. Şimdi bunlar yok.
Artık masada oturup tokalaşıp kalkabiliyoruz. Onu için de ihracatımız çok iyi bir noktada." dedi.

Genişletmek için tıkla ...

"Yeni ALTAY tankı ile ilk ALTAY tankının sadece dış benzerliği kaldı.
Elektronik kabiliyetleri ve uydu yer bağlantıları tamamen güncel, hatta gün ötesi.
Yani geleceğin bütün olası teknolojileri Yeni ALTAY tankımızda var.
Kuvvetlerimizle sıkı temas halindeyiz. Sahadan gelen bütün talepleri geliştirerek adapte edebiliyoruz."

Genişletmek için tıkla ...

Geçen yıl VURAN araçlarını yüzde 100 yerli BMC POWER motorlarıyla buluşturduklarını anımsatan Tosyalı, bu yıl da KİRPİ araçlarını BMC POWER motoruyla üretime başladıklarını belirtti.

Genişletmek için tıkla ...

Geçtiğimiz yıl ilk 2 tankımızı verdik. Kara Kuvvetlerimiz onu test ediyor. Bütün test aşamalarından sorunsuz geçti.
Şimdi seri üretim aşamasındayız. Ankara'daki tank fabrikası yatırımımız da son hızla devam ediyor.
Gelecek senenin (2025) sonuna doğru hem tank fabrikamız bütün birimleriyle bitmiş olacak hem de ilk tanklar üretilmiş olarak kuvvetlerimize teslim edilecek.

Genişletmek için tıkla ...