M-60 Tankı İçin MZK Kulesi

Elimizde 600 kadar M-60A3 TTS ,ve 100 tanede modernize edilmemiş M-60 a1 tankı var.
Ayrıca 160 civarında 120 mm top ile modernize edilmiş M-60 T tankımız var.
250 Altay tankı envantere alındığı zaman M-60 A3 lerin emekli edilmesi düşünülüyordu.
Ancak son Ukrayna savaşında yaşananlar , Altay birim fiyatının 10 milyon dolar gibi yüksek maliyetli olması sebebiyle, M-60ların modernizasyonu ciddi şekilde gündeme geldi.
İlk başta Sabra gibi bir modernizasyon düşünüldü, ancak tankın ağırlığının bu modfifikasyonla aşırı derece artması , mevcud motor ve transmisyonun bu artışla başa çıkamayacak olmasından dolayı, M-60 MZK kule modifikasyon projesi başlatıldı.
Burada Roketsan’ın çok akıllıca bir hamlesini görüyoruz. Öncelikle otomatik yükleyici ile personel sayısı azaltılarak kulenin küçültülmesi , tankın mevcud kulesinin saçma derecede yüksek taretinin alçaltılması ile eski taretten de hafif
balistik olarak çok daha iyi korumaya sahip modern bir kule elde edildi.
İş sadece bununla da kalmadı
cephanenin ,personel kompartmanından tamamen ayrılması ile tankın ve personelin emniyeti sağlandı.

Gerek suriyede gerek Ukrayna’da Rus tanklarının vuruldukları zaman nasıl berhava olduklarını görüyoruz.
MZK kulesinin avantajlarından birisi de
bu taretin T-72 gibi Rus tanklarına da adapte edilebilir olması.
Top 105 mm olarak kalacak. İlk başta bu dezavantaj olarak görülebilir , ancak Ukrayna savaşında da görüyoruz ki Tank -tank angajmanları çok az oluyor.
Tanklar bu savaşta en çok ATGM , Kamikaze dron , mayın , topçu atışı gibi yollarla imha ediliyor. Dikkat edilirse tank-tank angajman videoları çok az.
Ayrıca bu savaşta gördük ki, 250 tank filan yetersiz kalıyor , birim maliyeti 10 milyon dolar olan altay tankından 1000 adet üretilmesi , mali açıdan imkansız halde, hele ki hava savunma, KAAN , Fırkateyn projeleri vs… derken , bu kadar parayı sadece Altaya ayırmak ta manasız olacak.
tahminim 250 Altay, 300 kadar Leo-2 TIYK , 140 m-60 T ve geri kalanları M-60 MZK olmak üzere 1000-1500 kadar tankımız olacak.Bence bu yol fiyat-performans açısından çok daha verimli ve akılcı olaraktır.

MZK kulesi için daha neler yapılacak , naçizane düşüncelerimi yazayım.
1-PULAT Aktif koruma sistemi entegrasyonu, AKKOR pahalı, Pulat ucuz, ancak Pulatın tepeden angaje olan ATGMlere karşı koruyuculuğu yok.
2-Otomatik yükleyici tasarımının yapılması.
3- Dron tehdidine karşı tankta yapılacak modifikasyonlar
Üçüncü madde üzerinde bilhassa durmak istiyorum. birkaç yüz dolarlık dronlar ile tanklara ciddi hasar veriliyor.
Şahsen bu tehdide karşı tek yol düşünüyorum.
Tankların üzerinde bulunan SARP sistemine radar entegrasyonu ve dronlara karşı otomatik hedef takip ve imha sisteminin eklenmesi
Bu yolla sadece tankın değil aynı anda , mesela 500mt yarı çaplı bire sahada piyadenin de dronlara karşı korunması mümkün olabilir.
Zira görüyoruz ki,artık tek piyadeye bile dronla saldırı yapılıyor.
Ayrıca sistemin personel tarafından nişan alınarak kullanılması değil
otomatik hedef imha özelliğine sahip olması şart bence. Çünkü hem personel dronlara karşı hızlı reaksiyon veremez, hem de 3 kişilik personelin işi gücü bırakıp gözle dron taraması pratik değil.

Altay projesinin 250-300 tank üretimine ancak varması bekleneceği için M-60 modernizasyon Projesi nasıl sonlanırsa sonlansın(M60A3T1 ya da M-60 MZK Şeklinde) , eldeki tank rezervimiz yeterli olmayacak.
Türkiye’nin ihtiyacı olan modern tank 120 mm toplu, taret arkası otomatik yükleyici topa sahip, ön zırhı aşırı zayıf noktalar içermeyen, ancak yan zırhı RPG-7 koruması sağlayacak şekilde tasarlanmış daha hafif bir tank olmalı.
Memleketin büyük kısmında arazi dağlık eğim fazla , dağlık arazi deyince sadece Hakkari-Başkale sahası gibi düşünmemek gerekir. En düz bölgelerimizde bile sayısız tepe, kayalık arazi vb… mevcut. Bu yüzden tırmanma kapasitesi yüksek olan bir dizayna ihtiyacımız var .
Memleketimizin meyilli hali sebebiyle torku yüksek motorlar kullanmamız gerekiyor.
Bu işte ya dizel motor kullanılacak ya da hibrit modellere yönelim olacak.
Bu konuda bana sorarsanız en güvenilir sistemler dizel-elektrik transmisyon sistemleri .
En son E-Fırtınada bu sistemleri gördük. Ancak orada kullanılan motorun HP değerinin düşük olduğunu görüyorum. Obüsler için belki yeterli olabilir
ama tanklara çokta uymuyor düşük Hp li dizel.
Aslen ideali 1000-1200 hp bir dizel motor.
Elbette burada motor kelimesi doğru olmuyor. Daha ziyade dizel jeneratör demek gerekiyor.
Dizel jeneratör elektrik motorlarına güç verir. Sistemin temeli bu.
Elektrik motoru güvenilir , bakımı , maliyeti herşeti ucuz bir şeydir. Burada kullanılacak dizel motor sabit devirde sabit güç üreten bir ünite olduğu için aşırı komplike olması gerekmiyor.

Bu sistemlerde muhakkak batarya ünitesi gereklidir.
1- Motor çalışmadığında tareti , elektrikli sistemleri kullanabilmek için
2-Ukraynada da görüyoruz. Dronlar motoru vuruyor. Hareketsiz kalan tanka sonra tek veya sürü dronla saldırıyorlar. Jeneratör vurulursa batarya şarjı. emniyetli bir sahaya kadar çekilmeyi sağlayabilir.
Elbette pillerde Lityum bazlı sistemler kullanmak avantajlı, ancak lityum fena yanıcıdır. Emniyetli batarya sistemleri üzerine çalışmak gerekli.
Bu sistemlerin asıl sorunu sistemin kompakt hale getirilebilmesidir. Jeneratör ne kadar güçlüyse tankın hareket -mobilite kapasitesi o kadar fazla olacaktır.

Şöyle düşünelim , 1000-1200 dizel jeneratörlü , motorları 10000 nm tork üreten, gerektiğinde iyi hızlanan , 120 mm top taşıyan 3 kişilik tankımız var. Ben taretlerin bile modüler olmasını hatta vazife ve şarta uygun taretin bile değiştirilebilmesini isterim.
İlave:1 : MZK projesinde bazı meseleler
1- Elde bol miktarda 105 mm mühimmat var( hatta 90mm ler bile bitmemiş). Rus tanklarında oto. yükleyici mühimmat ve propellant-iticiyi ayrı yükler. Eldeki mühimmat nasıl değerlendirilecek.?
2- tank sürücüsünün kupolası üzerine taret geliyor. Leoparlar gibi yandan sürgülü kapak mı tercih edilecek…

İlave-2 : Önceki yazımda SARP’ın dronlara karşı kullanımı hakkında yazmıştık.
Nitekim Eurosatory2024’te sergilenen pek çok tankta drona karşı 30 mm paralanan mühimmat atan toplar görülüyor. Aklın yolu bir.

M60 lar emekli olamaz. Ama m-60 A3 lerle de olmaz. 105 mm lik bir tankın bütün açılardan( ön ,yan) rpg korumalı hale gelmesi durumunda bile güney ve batı sınırımızda kullanılması caziptir. m60 zaten zırhı eski bir tank , önde bile bazı açılarda koruması çok zayıf. Hafifletme için taretin küçültülmesi şart.
Her iş paraya bakar. En az 1000 altay dersek iyimser halde 10 milyar dolar
bu iş yıllara yayılsa bile , Çelik kubbe, ÇAFRAD , IHA programları derken tank işi kalır.
250-300 Altay tek başına yetersiz kalırsa ki ,bir savaş halinde kesinlikle kalacaktır,(Batı sınırımız için) . Altaydan daha hafif, daha ucuz , bakımı kolay bir tanka ihtiyacımız olacak.
70-75 tona çıkabilen dev tanklar bizim tarafımızdan işletilmesi zor şeyler .
Daha hafif tanklara ihtiyacımız var. Yanlış anlaşılmasın , Japon tankları gibi hafif zırhlı değil daha zırhlı olmaları şart.
Bu iş iyi dizayn bilgisi gerektirecektir. Otomatik yükleyici tasarımı ,mühimmatı vs… gibi çözülmesi gereken problemler var.
Yani M-60 ların mümkün olan kısmı modernize edilir. Mühimmat stoğu açısından M-60 TA3t1 avantajlı olabilir, ancak bu kule dizaynı ile çok güçlü bir motora da ihtiyaç duyar. MZK tarzı bir dizayn için mühimmat konusunun ve oto. yükleyicinin halledilmesi şart.
Avantajlı görülürse MZK aslen daha ucuz bir çözüm ,ayrıca zırh koruması çok iyi.
M-48 konusu milli yaramız, ancak Ukrayna savaşı gösterdi ki, T-54 ün bile deyim yerindeyse bir gideri varmış. Kara kuvvetleri M-48leri bile kullancak yer bulur.
Asıl problem, bunların amfibi çıkartma birliklerinin ana tankı olması, sırf bunlar yerine mzk tipi birşey bile tercih edilir…( en azından personeli hayatta tutma açısından )
Eldeki M-60 lar da iyi durumda değil. TTS lerin neredeyse hiçbirinin stabilizasyonu çalışmıyor. Bunların o şekilde elde tutulması iyi değil.

MZK taretinin M-60’a adaptasyonu belki de olmayacak. Ama ileri de Altay tankı revizyonunda bu prensiblere sahip bir tarete kavuşacağını düşünüyorum. Taretin önce T-72 ler için dizayn edilmesi aslen çok güzel bir şey.
Kaynak fakiri ülkemiz açısından bize ucuz tank lazım. Rus tankları ucuz, bakımı kolay…
Ancak çok ciddi kusurları var.
1- otomatik yükleyicinin kulede , personelin altında olması
2- Namlunun depresyon açısının fazla olmaması.
3- Durumsal farkındalığın düşük olması.
MZK kulesi ile Rus ile Batı dizaynının bizim şartlara uygun bir karşımını görüyorum. Asıl güzel yön bu.
Rus tank dizayn hatalarını kapatmak için MZK de yapılanlar:
1-Otomatik yükleyicnin arkaya alınması ve mühimmatın personelden ayrılması.
2-Namlu depresyon açısını arttırmak için kuleye taret için yükselti yapılması.(Taretin ağırlığını anormal arttırmamak için iyi bir çözüm.).
3- 360 derece kamera sistemi, hem komutan hem de nişancı için termal sistem olması.
Aslen Taretin altında dairesel otomatik yükleyici stabilite ve ağırlık açısından daha avantajlı, ancak Rus Ukrayna savaşını izleyenler için kabul edilemeyecek bir tasarım. Bilhassa Dron, ATGM gibi silahlarla kolayca havaya uçurulabiliyor.
Taret arkası yükleyici ise az mühimmat taşıyabilmesine rağmen , daha kolay doldurulabilme ve en mühimi personel emniyetine sahip.
İşin uzmanı değilim ama şu fırtınaları dolduran araçların (Poyraz diye biliyorum) benzerleri bile tasarlanabilir , bence.
İşin maliyetini artıran faktörlerden biri motor mevzuu. 1500 hp BATU motoru marinize BATU olarak mı devam eder. 1200-1300 hp için revize edilecek bir utku tanklarda dizel-Elektrik sistem parçası olarak mı tasaımda yer alır benim bileceğim bir şey değil.
Abrams X projesinde zıt piston prensibiyle çalışan 1500 Hp motor kullanılıyor. Tabii ki motorun tork değerini bulamadım. Sistem dizel-elektrik mi, yoksa iki tahrik aynı anda mı kullanılıyor açık değil. Ancak seçilen motor sistemi daha ufak… Bu da Alternatör ünitesi için yer açabilmeyi sağlar.
Ama elimizde Utku gibi bir motor projesi varken Amerikalılar gibi deneysel işlere ayıracak kaynağımız yok.
Utku motoru mevcut konumuna alternatörle beraber sığar mı?
Konu üzerine uzmanlığı olan kardeşlerimizden izah bekliyorum.

Yazmayı unutmuşum ama namlu stabilizasyonu olmayan bir tanka modern savaşta yer yok. Velev ki siper tankı olarak kullanılsın.
Konu uzmanı kardeşlerimizden ,üstatlarımızdan bu konuda neler yapılmalı bir cevap istiyoruz.
Rusya’nın dandik T-55 'inde iki eksenli stabilizasyon var. Bizim bu konuda çaresiz olmamız kabul edilecek bir şey değil diye düşünüyorum , naçizane…

Mehmet1980 kardeşim , belki de eninde sonunda ulaşılacak olan o aşama. Ancak bu iş kademe kademe olur. Önce otomatik doldurucu, sonra insansız taret , en son insansız tank belki olabilir. Ama kara temelli iletişimin kopma ihtimali her zaman yüksek. Bu yüzden yapay zeka gerekir. İnsan seviyesinde yapay zekaya teknolojik projeksiyonlar en iyi ihtimalle 2050 filan diyorlar( o da mümkünse)…
ama insansız tank iyi bir atış destek unsuru olur mu. Önümüzdeki on yılda görebiliriz. insanlı tank tarafından atış destek unsuru( mesela taret arkası kule az mühimmat taşır) hatta keşif unsuru olarak kullanılabilir ve yahut siper pozisyonunda insansız tanklar kullanılabilir.
İlave : Şu an insansız tareti dahi başarı ile tankına tatbik edip , kullanan bir örnek görmedik. Rus Armata tankı böyle diyorlar ama tarette olmayan nişancı ve komutana durum farkındalığını sağlamak çok zor, VR kullanımı bile gerekebilir. Rusyanın elektronik seviyesi bunu bence sağlayamaz.