Afyonkarahisar Müzesi
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Afyonkarahisar’da kurulan Asar-ı Atika Muhipleri Cemiyeti’nin çabalarıyla **Taş Medrese’**de eski eserler toplanmaya başlanmış, 1931 yılında resmi müze deposu, 1933 yılında ise Müze Müdürlüğü haline getirilmiştir. 1933 yılından 1970 yılına kadar Taş Medrese’de karma müze (Arkeoloji ve Etnoğrafya) olarak hizmet veren kurum, 1971 yılında ikinci hizmet binasına taşınmıştır. 2023 yılında ise bugünkü müze binası hizmete açılmıştır.
Müzenin kapalı teşhiri 5 katlı olup katlarda kronolojik olarak Kalkolitik, Tunç, Hitit, Frig, Lidya, Pers, Hellenistik Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bu dönemlere ait pişmiş toprak, taş mermer, kemik, cam, metal kap kacak, heykel ve sikke gibi araç ve gereçler, yöre insanın MÖ 3000’li yıllardan günümüze kadar yaşayışı, inancı, üretimi, ticareti hakkında oldukça önemli bilgiler vermektedir. Ayrıca günümüzdeki önemi nedeniyle sanayi haline gelmiş mermer ticareti ve sanatı ile ilgili bilgi veren mermer heykeller, lahitler, mezar taşları ve mimari parçalar, müzenin önemini artırmaktadır. Canlandırmalar, realistik mankenler ve multimedya ile desteklenen müze teşhiri oldukça zengindir. Müzenin 5. katı Kurtuluş Savaşı temasına sahiptir. Müzenin bahçesinde ise Roma ve Bizans dönemine ait mezar stelleri, lahitler, küpler, heykeller ile Osmanlı dönemlerine ait mezar taşları sergilenmektedir.
Afyonkarahisar Müzesi’nde Sergilenen Bazı Önemli Eserler
Apameia Lahti
Afyonkarahisar İli, Dinar İlçe merkezinde devlet hastanesi temel kazısında bulunmuş, MS 2. yüzyılın son çeyreğine ait, ince grenli beyaz Docimeium (İscehisar) mermerinden yapılmış bir lahittir.
Docimeiumlu sanatçılar tarafından yapılmış olduğu tahmin edilen girlantlı lahtin köşelerinde Nikeler, iki dar yüzde Medusa başları vardır. Geniş yüzlerden birinde girlant taşıyan Eroslar ve bunların arasında Akhileus ile Amazon kraliçesi Penthesileia’nın mücadelesi ve ayrıca lahit sahiplerini tasvir ettiği düşünülen kadın ve erkek büstleri yer almaktadır. Diğer uzun yüzde ise yine girlant taşıyan Eroslar ve bunların arasında Perseus ve Andromeda buluşması tasvir edilmektedir. Çatı biçimindeki kapakta ise üçgen alınlık içinde kalkan, köşelerde akroterler ve yan yüzlerde aslan başı çörtenler bulunmaktadır.
Figürin Başlı Testi
Erken Tunç Çağı’na ait testi, kırmızı astarlı ve el yapımı olup yuvarlak gövdeli, yuvarlak dipli, hafif gaga ağızlı ve tek kulpludur.
Figürin başı şeklinde süslemeye sahiptir. Figürin başının üstünde polos biçiminde silindirik bir çıkıntısı vardır. Kaş ve göz belirgin; burun kemerli, ağız ise tek bir çizgi halinde vurgulanmıştır. Figürin başlı olmasıyla nadir törensel kaplardan biridir.
Artemis Heykelciği
Kaide üzerinde ayakta Artemis adak heykelciğidir. Sağ elinde ok, sol elinde yay tutmaktadır.
Yanında başı eksik köpek ile betimlenmiştir. Kaide üzerinde iki satır adak yazıtı bulunmaktadır.
Synnada Sikkesi
MÖ 133 sonrasına ait bronz Synnada sikkesidir.
Ön yüzde Zeus’un çelenkli başı, arka yüzde ise üzerinde yıldız bulunan iki adet Dioskur başlığı (pileus) ve bunların arasında haşhaş ve buğday bitkileri betimlenmiştir.
Çavdarlı-Kovalık Höyük Heykel Grubu
Afyonkarahisar il merkezinin 17 km doğusunda bulunan Çavdarlı Köyü sınırlarındaki Kovalık Mevkii’nde 1964 yılında gerçekleştirilen yol yapım çalışması esnasında bulunmuş heykel grubudur. Eserlerin tümü adak malzemesi olup, boyları 110 cm ile 29 cm arasında değişmektedir. Bunlar 37 adet adak heykeli ve heykelciği, 13 adet heykel parçası, 9 adet adak steli, 2 adet adak sunağı, 2 adet büst, 6 adet heykel başı ve 2 adet hayvan heykelinden oluşan toplam 71 adet envanterlik eser grubunu oluşturmaktadır.
Bulunan tanrı ve tanrıça heykel ve heykelcikleri bir Pantheon oluşturacak çeşitliliktedir. Adak heykelleri arasında Apollon, Zeus, Kybele, Artemis, Nike, Men, Eros, Asklepios, Hygeia, Leto, Tyche, Afrodit, Herakles ve Tanrı-Kral Midas gibi tanrı ve tanrıçalar bulunmaktadır.
MS 2. yüzyıl sonlarına tarihlendirilen Çavdarlı-Kovalık Heykel grubu sayısal bakımdan dünyada tek örnektir. Yakın zamanda ülkemize getirilen Kybele heykeli de bu gruptandır.
Kaynak: Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü