Kıyık Tabya
Edirne savunma hattını oluşturan Osmanlı-Rus ve Balkan Savaşları sırasında Edirne’nin savunulması amacıyla yapılmış olan tabyalardan biri olan Kıyık Tabyası 1500 m mesafe ile şehir merkezine en yakın konumdadır. Kıyık Tabyası, Kuzey-Güney aksı üzerinde oturtulmuş üçgen forma sahip uzun bir vaziyet planı oluşturmaktadır. Edirne tabyaları içerisinde kitabesi günümüze ulaşmış tek tabyadır. Bu kitabe ordu kumandanı Muhtar Paşa tarafından yerleştirmiştir. Kitabenin Türkçe’si şöyledir:
“Kuvvetli yeni tarzda istihkâmı Allah mübarek etsin. Din düşmanlarına karşı çok kuvvetli, kahr ve yok edici müstahkem mevkiidir. Zira bu kuvvetli mevkiin mukaddes kurucusu, Allah’ın kuvvetlendirdiği temiz seçilmiş Abdülhamit Handır. Bu şehrin her tarafını tahkim etmeye azmeyledi. Bu kuvvetli tesis temiz azmin cümlesindendir. Allah’ın yardım ışıklarına nazargah olsun bu yer. Betbaht, çok hakir olarak düşman top ateşi altında kalsın. Şüphesiz düşman bu istihkâma baş eğecektir. Muhtar tarihini söyledi. Bu istihkâmla zafer kazanılacağı apaçıktır.”
Tabya alanı, yaklaşık 34.000 m2 olup bunun 3000 m2’lik kısmı Şükrü Paşa Anıt alanı, 1200 m2 lik kapalı alan kısmı Nizamiye, Koğuş, Karargâh, Menfez Yapıları ile 7 Topçu Odası, 5 Pusu Odası ve kalan bölüm ise yeşil alandan oluşmaktadır.
02.10.2017 tarihinde Edirne Valiliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı arasında imzalanan Protokol ile Edirne Şükrü Paşa Anıtı ve Kıyık Tabyası yer aldığı ilgili parseller taşınmazların kullanımı ve restorasyonu/bakım onarımı maksadıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın kullanımına verilmiştir.
1912 yılında Balkan Harbi çıkınca Edirne Müstahkem Mevkii Komutanlığına getirilen ve Edirne’nin savunması görevi verilen Mehmed Şükrü Paşa’ya şehrin kuşatılması halinde 50 gün savunulması emri verilmişti. Bu sürede ya Bulgar ordularının geriletileceği ya da İstanbul’dan destek gönderileceği öngörülmüştü. Ancak Mehmed Şükrü Paşa, İstanbul’dan destek alamamasına rağmen, Bulgar ve Sırp ordularının saldırılarına 5 ay 5 gün süreyle direnerek tarihe geçen kahramanca bir savunma gerçekleştirmiştir.
Balkan Savaşlarında Edirne’yi üç ay kahramanca savunduğu için tarihe Edirne Müdafii olarak geçen Şükrüpaşa’nın Anıtı 27 Temmuz 1998’de açılmıştır. Mevlana Kapı’da, Merkez Efendi Mezarlığı’ndaki naaşı açılıştan üç gün önce (24 Temmuz 1998 ) alınarak buradaki anıt mezara konulmuştur.
31.08.2022 tarihinde ‘‘Edirne Şükrü Paşa (Kıyık) Tabyası Projeleri Yapımı’’ işine ait ihale işlemleri tamamlanarak komisyon kararı onaylanm olup restorasyonuna yönelik çalışmalar başlatılmıştır.
Kaynak: T.C Edirne Valiliği
