TARİHÇE
Sivas ve çevresi ile ilgili yazılan kitaplarda, hazırlanan yıllıklarda Yıldızeli tarihçesinin başlangıcı olarak 1639 yılı alınsa da, ilçede tarih öncesinde M.Ö.4500’lerden itibaren yerleşimlerin olduğu, yapılacak yeni arkeolojik çalışmalarla bu tarihin çok daha öncelerine inebileceği anlaşılmıştır. İlçenin Kalkolitik Devir’den itibaren, Eski Tunç, Orta Tunç, Hitit, Frig, Med ve Pers dönemleri, Makedonya Krallığı ve Hellenistik dönem, Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı döneminden günümüze kadar uzanan bir tarih sürecinde Orta ve Doğu Anadolu’nun bir geçiş bölgesi olarak sürekli iskana tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Yeterli araştırma olmaması sebebiyle Yıldızeli civarında antik ismi bilinen yerleşim yoktur.
Bugünkü ilçe merkezinin bilinen ilk adı “YENİHAN”dır. Bu isim yöreye l639 yılında ilçenin yerleşim yeri olarak kurulduğu sırada yaptırılan handan dolayı verilmiştir. Osmanlılar döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında da aynı şekilde kullanılmıştır.
1936 yılında, ilçe sınırları içerisinde bulunan ve bölgenin en yüksek dağı olan Yıldız Dağı’ndan ( 2557) esinlenerek “Yenihan” adı “YILDIZELİ” olarak değiştirilmiştir.
COĞRAFİ YAPISI
1400 m rakımıyla, İç Anadolu Bölgesi’nin en yüksek ilçelerinden biri olarak bilinen Yıldızeli, 2645 km²lik yüzölçümü sahiptir. İlçe topraklarının doğusunda Sivas merkez, batısında Yozgat’ın Akdağmadeni, kuzeydoğusunda Tokat’ın Sulusaray ile Yeşilyurt ilçeleri, kuzeyinde Tokat, kuzeybatısında Tokat’ın Almus ilçesi, güneyinde ise ilimizin Şarkışla ilçesi bulunmaktadır.
Yıldızeli, Sivas il merkezine 47 km uzaklıkta olup Sivas-Ankara ve Sivas-Tokat yolu üzerinde yer almaktadır. Aynı zamanda, ilçede Sivas-Samsun demiryolu ulaşım ağı da mevcuttur. Bununla birlikte Ankara- Sivas arası Yüksek Hızlı Tren altyapı çalışmaları da devam etmektedir.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Yıldızeli güneyde Çal Dağı, kuzeybatıda Çamlıbel Dağları ile çevrilidir. İlçenin kuzeydoğusunda bulunan ve sönmüş volkanik dağ olan Yıldız Dağı, 2552 m yükseklikle önemli yükseltilerindendir.
PİR SULTAN ABDAL ANMA ETKİNLİKLERİ
Pir Sultan Abdal, her yıl doğduğu yer olan Banaz köyünde törenlerle anılmaktadır.
Pir Sultan Abdal Anma Etkinlikleri, 28-29 Haziran tarihlerinde Banaz köyünde düzenlenir. Anma kapsamında: konuşmalar, şiir dinletisi, semah gösterileri, söyleşi, panel ve konser gibi etkinlikler yapılır.
KÖY ŞENLİKLERİ
Büyük şehirlere göç veren ilçedeki bazı köylerde, ilçe dışındaki vatandaşlarımızın yazın belirli günlerinde toplu halde gelmeleri ile köylerimizin tamamına yakınında şenlikler düzenlenmektedir. Bu şenlikler genellikle 1-2 gün sürmekte olup; birlik, beraberlik, dayanışma ve kaynaşma havasında geçmektedir.
Yenihan Bebekleri
Yenihan Bebekleri tamamen el işçiliği ile yapılmaktadır. Genellikle Yıldızeli/Sivas bölgesi folklorik kıyafetlerinin bebeklere uygulandığı atölyede diğer bölgelerden de örnekler görülebilir.
Ahşap üzerine giydirilerek yapılan bebekler bölgemizin kültürünü yansıtmaktadır. Yenihan Bebeklerinin başka bir özelliği ise hepsinin birbirinden farklı olması. Atölyede istenilen tüm yörelerin bebekleri de yapılabilmektedir. 2012 yılında da Türk Patent Enstitüsüne başvuru yapılarak Yenihan Bebekleri tescillenmiş ve marka olmuştur. Yenihan Bebekleri üretildiği ilk günden bu yana özellikle tanıtım fuarlarında büyük ilgi görmektedir.
TURİZM
İlçe merkezinde her yıl ağustos ayında geleneksel olarak düzenlenen Karakucak Güreşleri Kültür ve Sanat Festivali, Sıcak Çermik Kaplıcaları, Şifalı Ilıca Suyu, Banaz Köyü’nde her yıl temmuz ayında düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri, Yıldız Dağı, köylerimizde yazın yapılan köy şenlikleri, tarihi ve doğal güzellikleri, ilçenin iç turizm potansiyelini oluşturan etkinlik ve değerlerdir.
KARAKUCAK GÜREŞLERİ
Yıldızeli, tanıtım eksikliğini her alanda olduğu gibi turizm alanında da hissetmektedir. M.Ö.4500’e kadar uzanan ve 6500 yıl içerisinde oluşturulan tarihi ve kültürel değerleri, şifalı suları, eşsiz doğası yeterince tanıtılamamış, gerekli yatırımlar yapılamamıştır.
İlçede bulunan C.Ü. Meslek Yüksek Okulu öğrenci yakınlarının ziyaretleri, E-88 karayolu üzerinde yer alan Osmanlı Petrol Tesisleri ve Total Petrol Tesislerinin yol güzergahından geçiş yapan araç yolcularına verdikleri hizmet ve Yıldızeli misafirperverliği ile sundukları eşsiz yöresel yemekler turizm hareketliliğinin bir parçasını oluşturmaktadır.
Yıldızeli-Sivas karayolu 21. km.sinde Yıldızeli ve Sivas mutfağından örnekler sunan Bizim Ev etnografik eserlerle yapılan dekorasyonu ve nefis damak tadı ile misafirlerini ağırlamaktadır.
İlçe merkezinde 40 yataklı ve kaloriferli Yuvam Oteli, ayrıca Sıcak Çermik Kaplıca merkezinde 5 otel faaliyet göstermektedir. Ayrıca Emniyet Amirliği’nin ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nün misafirhanesi mevcuttur.
KAPLICALARI VE SICAK SULARI
SICAK ÇERMİK
Sivas-Ankara Karayolu üzerinde, ilçeye 21 km mesafede, Sivas ilinin ve ilçenin en önemli kaplıca ve mesire yeridir.
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı Başkanlığınca 2002 yılında yerinde ve laboratuvarlarında yapılan analiz sonuçlarına göre; kaplıca suyunun termomineral sular grubu içerisinde yer aldığı, doğal sıcaklığının 20 Santigrat derecenin (43.3 C) üzerinde ve toplam mineralizasyonu 1000 mlg/L’nin (2818 mlg/L) üzerinde olduğu, sodyum, kalsiyum, bikarbonat ve karbondioksitli bir termomineral su niteliğinde olduğu tespit edilmiştir.
Romatizmal hastalıklar, kemik ve kireçleme hastalıkları, deri hastalıkları, kadın hastalıkları, böbrek ve idrar yolları rahatsızlıklarında banyo kürleri şeklinde iyi gelmektedir. Kaplıca suyu içilmemektedir.
KAMAN MADEN SUYU
İlçeye 22 km uzaklıkta Kaman Köyü’nde yer almaktadır. Üç ayrı lokasyondan çıkış gösteren, yaklaşık 10 maden suyu kaynağından toplam debisi 3 lt/sn olarak ölçülmüştür. Kaynak sıcaklıkları 13-15 C arasında değişiklik göstermektedir.
Maden suları gazlı (muhtemelen C02), ekşimsi tatta ve berrak özelliktedir. Çevresinde kükürt, karbonat ve demiroksit çökeltileri bırakmaktadır. Halk arsında böbrek ve safra kesesi taşlarının tedavisinde etkili olduğu inancı yaygındır.
ILICA TERMAL SUYU
İlçeye 9 km mesafede Ilıca Köyü’nde yer almaktadır. 2002 yılında yerinde ve laboratuvarlarda yaptırılan analiz sonuçlarına göre suyun doğal sıcaklığının 20°C derecenin (35,5° C) üzerinde olduğu için, termal sular içerisinde sınıflandırıldığı, mikrobiyolojik, bakteriyolojik, kimyasal ve fiziksel açılardan temiz olduğu tespit edilmiştir.
Fiziksel ve kimyasal özelliklerinden dolayı banyo ve içme kürleri şeklinde tedavi amaçlı kullanılabileceği anlaşılmıştır. Florür içeriği nedeniyle florür noksanlığında ve özellikle çocuk, ergenlik çağı ve yaşlılıkta, diş çürüğü önlemlerinde günlük 1,5 mlg florür alımını geçmemek koşuluyla içme kürü şeklinde kullanımı uygundur. Hareket sistemi, kalp-damar sistemi hastalıkları, lokomotor sistem hastalıkları, sinir sistemi hastalıklarında da banyo kürü şeklinde kullanılabilir.
Şu anda üzerinde basit sistemle yapılmış banyolar mevcut olup, yapılacak yatırımlarla önemli bir kaplıca turizm merkezi olabilecek özellikler taşımaktadır.
BAKIRCIOĞLU (UYUZ) ÇERMİĞİ
Bakırcıoğlu köyünde kaya mezarının da bulunduğu mevkii de doğal mağara ve sıcak su kaynağı yer almaktadır.
Halk arasında uyuz çermik olarak geçmekte olup, suyun uyuz hastalığı ve sivilcelere iyi geldiğine inanılmaktadır.
Kaynak: Yıldızeli