Akdamar Anıt Müzesi , Van’ın 50 km batısında, kıyıya yaklaşık 4 km uzaklıkta bulunan Gevaş ilçesinin sınırları dahilindeki Akdamar Adası’nda yer almaktadır. Adaya ulaşım, 15-20 dakikada Çumar Yarımadası’ndan kalkan teknelerle sağlanmaktadır.
Yapı adını, üzerine inşa edildiği Akdamar Adası’ndan alır. Akdamar Adası’na, Akdamar (Ahtamar) adının verilmesi halk arasında bir efsaneyle açıklanmaktadır. Bu efsaneye göre adada yaşayan bir keşişin kızı olan Tamara’ya, karşı kıyıdan bir genç âşık olur ve her gece yüzerek onu görmeye gelir. Bir gece yine böyle yüzerek adaya gelmeye çalışan genç, fırtınada dalgalara kapılır ve “Ah Tamara !” diyerek sevgilisinin adını haykıra haykıra boğulur. Sevgilisinin boğulduğunu duyan genç kız da kederinden ölür. İşte o günden sonra ada Ahtamar (Akdamar) olarak anılmıştır.
Dünyanın her yerinden ziyaretçisi olan Akdamar Anıt Müzesi, mimarisi ve dış cephelerindeki figürlü taş plastiği ile dikkat çekmektedir.
Plan bakımından merkezi kubbeli, dört yapraklı yonca biçimli haç plana sahiptir. Orta mekan yüksek kasnaklı, içten kubbe, dıştan piramidal külahla örtülüdür. Kubbenin yüksek tutulması müzedeki dikey etkiyi açıkça ortaya koymaktadır. Müzeye batı ve güneyden birer kapı ile girilmektedir. Yapının çevresi daha sonraki dönemlerde ilave edilen yapılarla kuşatılmıştır.